Cali jest skróconą formą oficjalnej nazwy miasta: Santiago de Cali. "Santiago" wyróżnia świętego Jamesa, którego święto obchodzone jest 25 lipca. Pochodzenie słowa "Cali" pochodzi od miejscowych Amerykanów "Calimy".

Czasy prekolumbijskie i osadnicy

Złote pincety kulinarne z Walters Art Museum.

Przed przybyciem Hiszpanów region zamieszkiwały plemiona tubylcze, głównie posługujące się językami Cariban. W regionie między rzeką Kaukazu a zachodnią Kordylią Gorrony powstały między dzisiejszym dniem Roldanillo a Santiago de Cali. Największe miasto Morrones leżało nad rzeką Pescador w pobliżu współczesnych miast Zarzal i Bugalagrande. Morrones handlował z Quimbayas, który zamieszkał na północy Valle del Cauca.

W drodze do Cali Sebastián de Belalcázar spotkał się najpierw z Timbasem, który uciekł przed przybyciem ludzi, zostawiając złoto. Po Timbie, na północ, Hiszpanie wjechali na terytorium wodza Jamundiego i jego plemienia, Jamundíes, między rzekami Pance i Jamundí. Plemię to miało silny opór wobec najeźdźców, walczących trującymi strzałkami i strzałami przeciwko arkiebuzom i mieczom Hiszpanów. Ostatecznie w walce nad centralną doliną zwyciężył hiszpański.

Przed przejęciem kontroli nad regionem Hiszpanie musieli pokonać głównego Petecuy'a, którego plemię zamieszkało obszar między rzeką Lilí a zachodnią Cordillerą. Petecuy założył wielką armię z wieloma plemionami i walczył z Hiszpanami we wtorek 1536. Tubylcy stracili Hiszpanów, a region został podzielony na przyzwolenia.

Santiago de Cali był ważny dla Belalcázar, ponieważ był poza imperium Inków. Po schwytaniu i egzekucji Inki Atahualpy w Cajamarca, Francisco Pizarro wysłał Belalcázar do przejęcia w jego imieniu Guayaquil i Quito, ale Cali, będąc poza imperium Quechua, został uznany przez Belalcazar za jego własne terytorium. Po jego śmierci jego potomkowie utrzymywali posiadanie znacznej części ziemi do czasu wojny o niepodległość przeciwko Hiszpanii.

Założenie i okres kolonialny

Sebastián de Belalcázar

La Merced.

Założyciel Cali, Sebastián de Belalcázar, przybył na kontynent amerykański w trzecim rejsie dokonanym przez Kolumba w 1498 roku. W 1532 r., po odbyciu służby w Darién i Nikaragui, dołączył do Francisco Pizarro w podboju Perú. W 1534 r. Belalcázar oddzielił się od wyprawy Pizarro w poszukiwaniu miasta Quito, a później w poszukiwaniu El Dorado wszedł na terytorium Kolumbii, tworząc miasta Pasto i Popayán.

Belalcázar założył Santiago de Cali 25 lipca 1536 r., kilka kilometrów na północ od jego obecnej lokalizacji, w pobliżu miast Vijes i Riofrío. Na rozkaz Belalcázar kapitan Miguel Muñoz przeniósł miasto do jego obecnej lokalizacji w 1537 r., gdzie kapelanowy brat Santos de Añasco obchodził masę w miejscu zajmowanym dziś przez Kościół La Merced, a Belalcázar wyznaczył Pedro de Ayala jako pierwszy organ miejski.

W Kolonii (okres kolonialny) Santiago de Cali był częścią gobernación of Popayán, który był częścią Audiencia Quito. Chociaż początkowo Cali była stolicą gobernación Popayána, Belalcázar przeniósł tę funkcję do Popayán w 1540 r. z powodu "lepszych" warunków pogodowych.

Do 18 wieku większość terytorium tego, co obecnie jest Santiago de Cali, zajmowała haciendas (hodowle bydła i plantacje żywności, z trzciną cukrową), a miasto było tylko małym miastem w pobliżu rzeki Cali. W 1793 r. Santiago de Cali liczył 6.548 mieszkańców, z czego 1.106 było (afrykańskimi) niewolnikami. Haciendas należały do dominującej klasy szlachetnej, a wielu niewolników zajmowało się głównie hodowlą i uprawą trzciny cukrowej. Wiele z tych haciendas stało się strefą obecnego miasta, jak Cañaveralejo, Chipichape, Pasoancho, Arroyohondo, Cañasgordas, Limonar i Meléndez. Santiago de Cali był strategicznie usytuowany dla handlu, położony centralnie w stosunku do górniczych regionów Antioquia, Chocó i Popayán. W okresie kolonialnym zakończono pierwszy szlak dla mułów i koni między Santiago de Cali a portem w Buenaventurze.

Niezależność

W dniu 3 lipca 1810 r. Santiago de Cali odmówił uznania Rady Regencji Hiszpanii i ustanowił własną juntę. Powstanie lokalne poprzedza powstanie narodowe w Bogocie o 17 dni. Gubernator Popayán, Miguel Tacón, zorganizował armię, aby opanować powstanie. Ludność Cali wezwała do pomocy "Junta Suprema" w Bogocie, która wysłała kontyngent pod pułkownikiem Antonio Baraya, aby wesprzeć sprawę niepodległości. W celu wzajemnej obrony Cali utworzyła również, wraz z Ansermą, Cartago, Toro, Bugą i Caloto, miasta Konfederacji Doliny Kaukazu, które ogłosiły niepodległość od gubernatora Popayán 1 lutego 1811 r., mimo że nadal uznawały nieobecnego Ferdynanda VII za swojego szefa państwa. 28 marca 1811 r. w bitwie pod Bajo Palacé, pierwszym w Niepodległości Kolumbii, rosyjska armia hiszpańska została pokonana przez wojsko rewolucyjne dowodzone przez pułkownika Antonia Baraya z oddziałem 120 żołnierzy z jego rodzinnej Cundinamarca i ogromnym garnizonem 1.080 ludzi z Valle del Cauca kierowanym przez braci Miguel i Francisco Cabal Barona.

W następnych latach toczyło się wiele walk między royalistami a lokalnymi bojówkami. Po uwolnieniu się z niewoli przez Napoleona, Ferdinand VII wysłał dużą armię pod dowództwem "Pacficador" (pacyfista) Pablo Morillo, który do 1816 r. przywrócił królewskie rządy na tym obszarze.

W 1819 roku, po tym jak Simón Bolívar pokonał większość armii alistycznej w bitwie pod Bojacą, w Valle del Cauca powstały nowe powstania, a Criollos przejął na stałe kontrolę. W 1822 r. Bolívar przybył do Santiago de Cali. Miasto było ważnym placówką wojskową, a region przyczynił się do wojny o niepodległość, która wyzwoliła narody na południu.

Modernizm

Teatr Miejski

Mapa Cali w latach 1882-1884, wydanie hiszpańskie.

W 19 wieku Cali, stolica doliny departamentu Kaukazu, była spokojną społecznością, w której mieszkało nie więcej niż 20.000 mieszkańców. Miejskie centrum miasta było wokół dzielnic Altozano i San Antonio.

Poza miastem znajdowały się plantacje mango, pastwiska i grunty komunalne, które zostały przeniesione z Korony Hiszpańskiej do klas roboczych. Z ogrodów targowych na tej ziemi miasto dostawało żywność. Gospodarka skupiała się wokół zwierząt gospodarskich, trzciny cukrowej, paneli (jaggery); pochodną cukru), serem i złotem wydobywanym na Pacyfiku. Pojawił się również rosnący sektor przemysłowy i finansowy.

Żydowscy przedsiębiorcy pojawili się w 18 i 19 stuleciach i osiągnęli znaczące pozycje w mieście. Niektóre zamężne lokalne kobiety czuły, że muszą zmniejszyć lub porzucić swoją tożsamość. Należały do nich rodziny De Lima, Salazar, Espinoza, Arias, Ramirez, Perez i Lobo z Karaibów, a także autor Jorge Isaacs z angielskiego pochodzenia żydowskiego oraz przemysłowy James Martin Eder (który przyjął bardziej chrześcijańskie imię Santiago Eder, kiedy przetłumaczył swoje imię na hiszpański), urodzony w łotewskiej społeczności żydowskiej. Przez pokolenia większość ich potomków była wychowywana jako świeccy chrześcijanie.

James Martin Eder. Kolumbijski żydowski przedsiębiorca.

Portret Jorge Isaacs. Kolumbijski pisarz żydowski i intelektualista.

Około 1890 r. spółka Public Works of Cauca, prywatne przedsiębiorstwo, zbudowała targ. To pobudziło rozwój komercyjny i przekształciło się w Plaza Mayor lub Plaza de Caycedo. W 1921 r. rynek sprzedano gminie Cali. W pobliżu 9. ulicy znajdowała się główna stacja tranvii Cali, system transportu publicznego, który łączył miasto z obszarami podmiejskimi.

Najnowsza historia

W dniu 7 sierpnia 1956 r. około 1 rano siedem kolumbijskich ciężarówek armii wypełnionych 42 tonami dynamitu eksplodowało w pobliżu dworca kolejowego, niszcząc osiem bloków miejskich. Niedaleko baraki wojskowe zostały natychmiast zniszczone. Okna zostały rozbite na mile. Zginęło ponad 1.000 osób, a kilka tysięcy zostało rannych (zob. eksplozja Cali). W następnym roku rząd zdecydował się zorganizować targi, aby podnieść duch obywateli oraz doprowadzić do reaktywacji gospodarczej, która stała się znana jako targi w Cali.

W 1971 roku Santiago de Cali gościł Igrzyska Panamerykańskie, wydarzenie, które wielu uważa za szczyt złotego wieku miasta za wzór porządku obywatelskiego: następnie Cali został nazwany stolicą sportową Kolumbii. W 1982 r. rząd Cali otworzył największy obecnie budynek miasta i trzeci co do wielkości budynek w Republice Kolumbii— "La Torre de Cali" lub "The Cali Tower". Ma 42 pięter wysokości i mieści hotel, biura i kompleks mieszkalny.

Lokalizacja

Cali znajduje się w dolinie Kaukazu na zachód od rzeki Kaukazu i na wschód od zachodniego Górskiego Zasięgu w pobliżu wzgórz znanych jako Farallones de Cali. Miasto znajduje się na wysokości około 1 000 metrów (3 281 stóp) nad poziomem morza. Około 100 km (62 mil) na zachód od Cali i nad zachodnią Cordillerą leży w mieście portowym Buenaventura na kolumbijskim wybrzeżu Pacyfiku. Na północny wschód znajduje się centrum produkcyjne międzynarodowego portu lotniczego Yumbo i Cali, Alfonso Bonilla Aragón (CLO). Jest trzecim co do wielkości portem lotniczym w Kolumbii pod względem liczby pasażerów, przewożącym 2 667 526 w 2009 r.

Geografia

Panoramiczne Farallones de Cali

Santiago de Cali znajduje się w dolinie. Miasto jest całkowicie graniczone przez góry na zachód; Góry Farallones de Cali są najbliżej miasta. Wschodnia część miasta graniczy z rzeką Kaukazu. Na północ i południe rozciągają się równiny. W pierwszym można znaleźć przemysłowe miasto Yumbo, które jest częścią obszaru metropolitalnego Cali, na południe można znaleźć Jamundí, również część obszaru metropolitalnego. Miasto jest głównie płaskie, ale na zachód znajdują się obszary górskie, takie jak San Antonio i La loma de la Cruz, które są obiektami turystycznymi. Istnieje kilka rzek, które wypływają z zachodniego Górskiego Zasięgu i są puste w kierunku rzeki Kaukazu, przechodząc przez obszar metropolitalny Cali. W zachodniej części miasta rzeka Aguacatal przepływa do rzeki Cali, która ciągnie się do rzeki Kaukazu. Na południu rzeki Cañaveralejo, Lilí i Meléndez płyną do południowego kanału CVC, który również wypływa do rzeki Cauca. Na południu brzegi rzeki Pance są popularnym miejscem rekreacji i wypoczynku.

Klimat

Drzewo Guaiacum officinale kwitło w Cali.

Według klasyfikacji klimatycznej Köppena Cali charakteryzuje się klimatem sucho-letnim tropikalnym sawanny (klasyfikacja klimatu Köppena: Jak). Górski Zakres Zachodu wzrasta ze średniego poziomu 2,000 m (6,562 stóp) nad poziomem morza w północnej części miasta do około 4,000 m (13,123 stóp) na południe. Z powodu tej zmienności wysokości, pogoda w północno-zachodniej części miasta jest bardziej sucha niż w południowo-zachodniej części. Średnie roczne opady wahają się od 900 do 1,800 mm (35 do 71 cali) w zależności od strefy metropolitalnej, dla której średnia dla całego miasta wynosi około 1,000 mm (39 cali). Średnia temperatura Cali wynosi 25 °C (77 °F), przy średniej niskiej temperaturze 18,5 °C (65 °F) i wysokiej temperaturze 31 °C (88 °F).

Ze względu na bliskość równika w Kalu nie występują znaczne wahania sezonowe, takie jak zima, wiosna, lato i jesień. Miejscowi określani są jednak jako "letni" sezon suchy, w którym temperatury mogą wzrosnąć do 34-36 °C (93-97 °F) i spadać do 18-19 °C (64-66 °F) w nocy. W porze deszczowej (lub "zimowej") temperatury mogą wzrosnąć do 28-29 °C (82-84 °F) i obniżyć się do 16-17 °C (61-63 °F) w nocy. Zazwyczaj występują dwa pory deszczowe: od marca do maja i od października do listopada. Można jednak oczekiwać, że w ciągu roku deszcz spadnie w dowolnym momencie, dożywając trwałej zielonej i bujnej roślinności miasta. Najwyższa odnotowana temperatura wynosiła 36.6 °C (98 °F) w lipcu 1997 r., a najniższa zarejestrowana temperatura wynosiła 13.4 °C (56 °F) w sierpniu 1978 r.

Cali Tower
Informacje ogólne
Współrzędne	3°27′32.40″N 76°31′44.4″W / 3.4590000°N 76.529000°W / 3.4590000; -76,529000
Ukończono	1984
Projektowanie i budowa
Architekt	Jaime Vélez
Deweloper	Julián Echeverri
Inżynier konstrukcji	Enrique Martínez

Plac św. Franciszka.

Okręg historyczny

Santiago de Cali oferuje obszary historyczne o różnorodności kulturowej i innych atrakcjach. W centrum Cali jest wiele zabytkowych kościołów, takich jak La Merced i La Ermita. Cali zawiera dobrze zachowane centrum historyczne. Najważniejszą strefą jest La plaza de Cayzedo, uważana za centrum miasta, które jest placem otoczonym wieloma historycznymi i nowoczesnymi budynkami, takimi jak El edificio Otero, La Catedral i El Palacio de Justicia. Ta plac jest blisko innych miejsc turystycznych, takich jak kościół św. Franciszka (po hiszpańsku, Iglesia de San Francisco), teatr miejski i kościół La Merced. Miasto jest również bogate w pomniki, parki, place i muzea. Najbardziej symbolicznymi rzeźbami są Cristo Rey, położone na łańcuchu górskim; Sebastian de Belalcazar, założyciel miasta; i Las tres Cruces, miejsce pielgrzymki w dniach Świętego Tygodnia.

Inne atrakcje turystyczne

Kościół Ermity.

Church La Merced, Sede Banco de Occidente al fondo.

Kościół San Antonio.

Plaza de Cayzedo (Plac Kajzedo).

Salsa na XIII Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Cali.

Główne ośrodki turystyczne:

• Plaza de Caicedo: Główny plac miasta, położony w centrum Cali. Plaza nazywa się po bohaterze Cali, Joaquínie de Caicedo y Cuero.
• Parque del perro: Znajduje się w dzielnicy San Fernando, jest to jeden z najpopularniejszych obszarów w mieście. Jest pełen restauracji i barów. Park ma swoje imię, bo w środku jest psi pomnik.
• Avenida San Joaquín: Znajduje się w Ciudad Jardín, jest popularnym miejscem w mieście.
• Pomnik Sebastiana de Belalcázara: To najbardziej odwiedzony i popularny pomnik w mieście, położonym na wzgórzach, nad miastem. Pomnik jest sławny z powodu wskazującego palca wskazującego na przeciwny kierunek doliny, a jego twarz spogląda w dół na miasto.
• Cali River: Rzeka znajduje się na zachodzie i jest otoczona restauracjami, hotelami i muzeami, takimi jak La Tertulia, muzeum sztuki.
• El Gato del Río: Położona obok rzeki rzeźba kota Hernando Tejady
• Cristo Rey: Pomnik religijny położony na wzgórzu, który oferuje najlepszy widok na miasto. Ma wysokość 31 m, z czego 5 m należy do podłoża.
• Boulevard del río Cali: (Colombia Avenue Boulevard) znajduje się obok rzeki Cali w historycznym centrum miasta Santiago de Cali, Kolumbia. nosi nazwę alei, gdzie pojazdy używane do tranzytu, ale obecnie jest bulwar, gdzie znajduje się tunel znajdujący się bezpośrednio pod nim. Ten bulwar ma około 980 metrów długości.
• San Antonio: To najbardziej tradycyjna okolica Cali. W epoce kolonialnej, była to rozbudowa centrum. Chociaż został on podzielony przez "La calle Quinta" (Piąta ulica), Cała okolica jest na wzgórzu, a na górze znajdziesz Park San Antonio.
• Juanchito: Przygotujcie dużą liczbę nocnych klubów poświęconych muzyce salsa, motelom oferującym stawki godzinowe i sąsiadującym z najbiedniejszymi obszarami miasta. Technicznie rzecz biorąc należy do innej gminy, ale często jest ona odwiedzana przez obywateli Cali i z nimi związana.
• Farallones de Cali: Część miasta leży na wzgórzach należących do kolumbijskiego zachodniego łańcucha górskiego. Za tymi wzgórzami znajduje się park narodowy Farallones de Cali.
• La Ceiba: Duże i stare drzewo Ceiba na rogu ulicy na zachód od miasta.
• Orquideorama Enrique Perez Arbeláez: Ten zalesiony park, w AV 2 N #48-10, jest miejscem wielkiego pokazu orchidei, organizowanego każdego jesieni przez Asociacion Vallecaucana de Orquideologia. W 2011 r. miał się odbyć pokaz w dniach 21-25 września, który miał objąć międzynarodowe osądy Amerykańskiego Towarzystwa Orchidei. Jest to również dobre miejsce do obserwacji ptaków.
• Cerro de las Tres Cruces: Pomnik Trzech Krzyży znajduje się na wysokości 1,480 m n.p.m. i znajduje się w części NW miasta. Centralny krzyż jest największym siedzeniem o wysokości 26 m i szerokości 11 m. Oba krzyżowania poza krzyżem głównym mają wysokość 22 m i szerokość 8 m. Zwiedzający są znani z wędrówki po górach i mogą cieszyć się widokiem na miasto, świeżo wyciskanym sokiem pomarańczowym/marchewkowym, a przed wyjazdem na spacer na zewnątrz.

Turystyka medyczna

Według niedawnych przewodników Lonely Planet w Kolumbii, Cali stał się sławny z tego, że jest głównym celem dla osób poszukujących tanich operacji kosmetycznych i ośrodków estetycznych. Miasto jest bardzo znane jako Stolica Chirurgii Plastycznych, nie ma żadnych znaczących doniesień o problemach w tym obszarze, ale Lonely Planet zaleca przeprowadzenie odpowiednich badań przed realizacją tego pomysłu. W mieście Cali w 2010 r. przeprowadzono około 50 000 zabiegów chirurgicznych, z czego około 14 000 dotyczyło pacjentów z zagranicy.

Porty lotnicze

Santiago de Cali jest obsługiwany przez Międzynarodowy Port Lotniczy Alfonso Bonilla Aragón (IATA): CLO, ICAO: SKCL), położony w mieście Palmira. Jest trzecim co do wielkości portem lotniczym w Kolumbii pod względem liczby pasażerów (przewożącym 3 422 919 w 2010 r.), a czwartym pod względem liczby pasażerów. Alfonso Bonilla Aragón znajduje się w długiej, wąskiej dolinie biegnącej od północy do południa i jest otoczona górami o wysokości do 14 000 stóp (4,300 m). Lotnisko jest połączone z miastem autostradą znaną jako "prostoka Palmira", która w ciągu ostatnich kilku lat została zmodernizowana, aby uczynić port lotniczy bardziej dostępnym dla Cali i otaczających centrów miast w regionie. Port lotniczy został również niedawno przebudowany; niektóre z ostatnich znaczących wydarzeń w tym zakresie to inauguracja sali VIP w terminalu krajowym oraz instalacja głównego ekranu elektronicznego w centrum obszaru odprawy.

Baza lotnicza Marco Fidel Suárez jest lotniskiem wojskowym w pobliżu centrum miasta. Znajduje się w wschodniej części miasta i należy do kolumbijskich sił powietrznych. Jest on wykorzystywany jako jeden z głównych ośrodków szkoleniowych dla krajowych pilotów myśliwców.

Transport publiczny

Masivo Integrado de Occidente (MIO)

miasto Cali oferuje różne sposoby poruszania się po mieście; w marcu 2009 r. rozpoczął działalność Masivo Integrado de Occidente (MIO). Planuje się, że będzie to podstawowy system łączący miasto. Taksówki i stare autobusy są drugorzędnym sposobem na poruszanie się. Podatki są jednym z najlepszych systemów, z których mogą korzystać turyści, ponieważ są stosunkowo niedrogie i bezpieczniejsze. Autobusy non-MIO okrążają system i są wykorzystywane przede wszystkim przez klasę roboczą do poruszania się i są tańsze w użyciu. Autobusy są bezpieczne, ale nie na tym samym poziomie co taksówki. Ta część transportu w mieście czeka na reorganizację tras.

Masivo Integrado de Occidente (MIO): Jest to system szybkiego tranzytu autobusowego przegubowych autobusów, które poruszają się na dedykowanych pasach autobusowych w środku głównych tras przejazdowych, ze stacjami połączonymi z chodnikami przez specjalne przejścia dla pieszych lub mosty. Układ systemu jest 243 kilometrów (151 mil) rozmieszczonych w korytarzach łączy trunkingowych, przedpołączeniowych i komplementarnych. System ten obejmował również remont i rekultywację przestrzeni publicznej. System MIO został zaprojektowany nie tylko dla transportu publicznego, ale także do użytku publicznego z rozbudowanymi nowymi chodnikami, parkami, ogrodami i placami publicznymi, z których można korzystać.

System obejmuje również linię kablową MÍO Cable, która jest w pełni zintegrowana z siecią MIO i bezpośrednio służy mieszkańcom okręgu Siloé.

Lista korytarzy łączy trunkingowych lub głównych:

• Calle 5
• Karra 15
• Calles 13 y 15
• Avenida de las Américas
• Avenida 3N
• Karra 1
• Transakcja 25
• Carrera 29 y Autopista Oriental
• Calle 70
• Avenida Bolivar

Więcej informacji o El MIO znajduje się na oficjalnej stronie internetowej Metrocali.

Dworzec Centralny

Cali obsługuje ponad 20 firm autokarowych, które zbierają się na Centralnym Dworcu Autobusowym. Stacja znajduje się centralnie w pobliżu starej (obecnie nadmiarowej) stacji kolejowej, która pełni obecnie funkcję głównej siedziby Metrocali. W zależności od firmy i miejsca przeznaczenia, pojazdy obejmują od minibusów do dużych autokarów. Niedawno, podczas ostatniej fali remontowej float, kolumbijscy trenerzy wybrali brazylijskie autobusy Marcopolo. Nieformalne przystanki istnieją dla krótkich przejazdów w kierunku od stacji centralnej do miasta przeznaczenia. W niektórych przypadkach wystarczy, aby pasażer poprosił o wysiadanie z autobusu, aby zatrzymać się.

Statystyka transportu publicznego

Średni czas, jaki ludzie spędzają na dojeżdżaniu do pracy z tranzytem publicznym w Cali, na przykład do i z pracy, w dzień roboczy wynosi 88 min. 23% jeźdźców, jeździ ponad 2 godzin dziennie. Średni czas oczekiwania na przystanek lub stację na tranzyt publiczny wynosi 21 min, podczas gdy 43% jeźdźców czeka średnio przez 20 minut dziennie. Przeciętna odległość, na jaką ludzie zwykle jeżdżą w pojedynczą podróż z tranzytem publicznym wynosi 5,6 km, podczas gdy 3% podróżuje ponad 12 km w jednym kierunku.

Cali i Valle del Cauca stanowią trzeci co do wielkości ośrodek krajowej i międzynarodowej wymiany gospodarczej w Kolumbii. Miasto jest ważnym przystankiem w drodze do Ekwadoru i jest połączone ze światem przez port morski Buenaventura.

Budynek Banco de Occidente.

Historia gospodarcza

Przemiany gospodarcze Cali i Valle del Cauca w XX wieku oraz kryzys wieku, a także perspektywy nowego stulecia były przedmiotem głębokiej analizy instytucji finansowych i akademickich. Niniejsza sekcja opiera się na analizie i zaleceniach zawartych w sprawozdaniu Cali Colombia - W kierunku rozwoju miast i strategii opublikowanym przez Bank Światowy w 2002 r. oraz w sprawozdaniach na temat regionalnej sytuacji gospodarczej (ICER) publikowanych kwartalnie przez DANE.

Tradycyjnie Cali i departament były gospodarstwami kosmicznymi, tak samo jak w czasach kolonialnych z kopalniami, szybem produkcyjnym. Na początku dwudziestego wieku gospodarka miejska skupiała się na produkcji cukru, w oparciu o model rolnictwa, w którym duże obszary ziemi były uprawiane przy minimalnym wykorzystaniu siły roboczej. W rezultacie kilka rodzin posiadało rozległe obszary ziemi w jednym z najbardziej żyznych regionów kraju. Był to ważny czynnik w określaniu relacji władzy i organizacji miasta do XX wieku.

W latach 1910-1930 gospodarka miasta przesunęła swój punkt ciężkości z modelu rolnego, aby stać się węzłem handlowym na szczeblu krajowym poprzez rozwój podstawowej infrastruktury, takiej jak budowa kolei do Buenaventury oraz utworzenie departamentu Valle del Cauca z Cali, wyznaczonego jako jej stolica.

Chociaż rewolucja przemysłowej wallecaucana Cali rozpoczęła się dopiero w trzeciej dekadzie XX wieku, niektóre przedsiębiorstwa zaczęły już budować rozwój przemysłowy regionu, jako drukarnia Carvajal y Cia (która rozpoczęła działalność w 1904 roku). W 1929 r. powstaje Soap Varela Hermanos, w latach 1930. pozostałe branże zaczynają się rozwijać jako duże fabryki gazu i piwa, druku i papierosów. Pojawiły się również mniejsze firmy skupiające się na odzieży włókienniczej, chemikaliach, czekoladach, materiałach budowlanych, artykułach skórzanych i mebli.

W 1940 r. Cali przestała być jednym punktem handlu, a jej gospodarka skupiała się na przemyśle. Kilka lat przed dziesięcioleciem rozpoczęła się duża inwestycja kapitału zagranicznego, która doprowadziła do powstania wielu fabryk, a działalność lokalna rozwinęła się w korporacje wielonarodowe; jako Croydon w 1937 r., Cementos del Valle w 1939 r. oraz Carton Colombia w 1941 r.; Goodyear i Colgate-Palmolive pochodzą z USA w 1941 roku. Później pojawiły się inne korporacje, takie jak General CEAT (Centelsa) w 1955 r., a laboratoria farmaceutyczne w dolinie Kaukazu w latach 1940-1960, jako Tecnoquímicas i Baxter.

Kwitnące miasto przemysłowe przyciągnęło fale imigracji w latach 1950. i 1960. W ostatnich dziesięcioleciach istniało ważne partnerstwo między sektorem publicznym i prywatnym, jako wsparcie sektora produkcyjnego dla programów administracji przedsiębiorstw na Uniwersytecie w Valle. Wzrost liczby specjalistów ds. szkoleń i technologii uniwersyteckich oraz rozwój infrastruktury miały kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju przemysłu i handlu w regionie Valle del Cauca. Tendencja ta utrzymywała się w latach 1970. i wczesnych lat następnej dekady. Inwestycje publiczne w infrastrukturę osiągnęły znaczny poziom, z korzyścią nie tylko dla sektora produkcyjnego, ale także dla rosnącej populacji, co spowodowało dalszy rozwój modeli Cali i Valle del Cauca w całym kraju.

W 1998 r., kiedy kryzys gospodarczy ujawnił się, władze krajowe nie były w stanie odpowiedzieć na wezwanie lokalnych polityków i burmistrzów do wprowadzenia środków oszczędnościowych pod presją wierzycieli, co spowodowało załamanie się modelu rozwoju wallecaucano. Ponadto zaostrzenie konfliktu wewnętrznego wymagało podwyższenia podatku, którego celem były wydatki na wojnę narodową, co pozostawiło mniej miejsca samorządom lokalnym na pobór, poprzez podatki, pieniędzy potrzebnych na ich plany rozwoju.

Bieżące statystyki

Zgodnie ze statystykami Dane Dane wskazują, że w 1995 r. roczny wzrost PKB regionu Valle del Cauca był prawie dwukrotnie wyższy niż w przypadku stopy krajowej. W 1997 r. PKB zwiększył się nieznacznie, nawet o 1%. W 1999 r. recesja gospodarcza kraju odczuła kryzys, który spowodował, że gospodarka została zredukowana, wykazując wzrost PKB o 4%. Od tego czasu PKB wzrósł i spadł w dolinie, ale jego udział procentowy w całym kraju spada od 1995 r., jak pokazano na wykresie.

Departament ten wnosi znaczący wkład w gospodarkę krajową. Według danych statystycznych za 2005 r. Dolina rolna stanowi 5,37% produkcji krajowej, która jest stosunkowo niska w porównaniu z Antioquią (15,48%) lub Cundinamarcą (12,81%). W przypadku produktów rybołówstwa region zajmuje pierwsze miejsce, a wallecaucana stanowi 36% całkowitej produkcji tego kraju. Jeśli chodzi o górnictwo, Dolina nie jest regionem metalowym; jednakże w odniesieniu do minerałów niemetalicznych departament ten wnosi 8,15% wartości dodanej w całej Kolumbii.

Branża vallecaucana stanowi 13,81% krajowej wartości dodanej, a druga tylko Bogota - 25,39% i 18,20% - Antioquia. W szczególności branże spożywcze, napoje i tabakiery są ważnymi elementami gospodarki Doliny, które wnoszą 16% krajowej wartości dodanej, co jest równe lub wyższe tylko przez Antioquię i Bogotę. W handlu krajowym Bogota ma 32,22%, 13,25% antioquia i 11,34% Valle. W dolinach usługi transportowe mają 12,52% wartości dodanej.

Wskaźnik cen konsumpcyjnych (IPC) Cali jest od ostatniej dekady jednym z najniższych wśród kolumbijskich miast. Około 78% mieszkańców Kalego ma wiek produkcyjny (powyżej 18 lat). W 2005 r. po raz pierwszy od sześciu lat miasto przedstawiło wskaźnik zatrudnienia powyżej 60%, co potwierdza dobrą kondycję gospodarki, prowadzoną głównie przez wzrost produkcji, rolnictwa i handlu między innymi.

Drogas La Rebaja, jeden z największych łańcuchów sklepów farmaceutycznych w Kolumbii, ma siedzibę w Cali. Banco de Occidente, spółka Grupo Aval, ma siedzibę zarządu w cali.

w 2014 r. liczba zabójstw Cali wynosiła 66,4 na 100,000 mieszkańców; spadło to do 51,5 na 100 000 mieszkańców w 2017 r. W 2006 r. budżet na bezpieczeństwo w Medellín był ponad cztery razy wyższy niż w Cali, a w Bogocie (3,5 razy liczniejszy od budżetu) budżet był ponad siedem razy wyższy.

W okresie od dnia 1 stycznia do dnia 1 grudnia 2011 r. w gminie Cali miało miejsce 1870 zabójstw, co stanowi wzrost o 5% w porównaniu z rokiem 2010. Wzrost przemocy w Cali w 2011 r. został częściowo przypisany temu, co zostało określone jako trwająca "wojna mafijna" między grupami "neoparalitarnymi" Los Rastrojos i Los Urabeños, zaangażowanymi w handel narkotykami. Los Rastrojos uważa się za "spadkobierców" kartelu Cali, a Los Urabeños ma swoje korzenie u wybrzeży Kolumbii. Los Rastrojos jest oskarżony o popełnienie w 2011 r. w Cali co najmniej 80 morderstw. Według najbardziej wpływowego tygodnika Kolumbii, Semana, ponad 1 700 zabójców pracuje dla różnych grup w mieście. 3,8 procent adresów ulicznych odpowiada za 100 procent zabójstw.

W 2012 r. nastąpił spadek liczby zabójstw, przy 24 przypadkach mniej niż w tym samym okresie ubiegłego roku, a liczba rannych zmniejszyła się o 294 osób, co oznacza spadek o 8% w porównaniu z rokiem poprzednim. Było o 323 mniej kradzieży samochodów, tj. spadek o 21% w tym samym okresie 2011 r. Było 152 mniej włamań do mieszkań, co oznacza zmniejszenie o 17% w porównaniu z tym samym okresem 2011 r. W całym mieście technologicznym nastąpiło również wzmocnienie dzięki zainstalowaniu 254 kamer bezpieczeństwa.

2007 panoramiczny obraz Cali, głównego miasta w zachodniej Kolumbii.

Concejo de Cali (rada miejska).

Cali rządzi burmistrz, który jest wybierany na czteroletnią kadencję. Pod kierownictwem burmistrza istnieje kilka departamentów administracyjnych i sekretarzy. Wybory burmistrza rozpoczęły się w 1986 r., a następnie w 1992 r. wybory gubernatorów. Przed tymi terminami wszyscy kolumbijscy regionalni liderzy władz wykonawczych zostali mianowani przez samego prezydenta. Pierwszym wybranym burmistrzem był Carlos Holmes Trujillo z Partii Liberalnej. W przeciwieństwie do innych miast kolumbijskich, Cali nie przystosowała się do całkiem nowego systemu wyborczego burmistrza. Miasto ma nieudane historie z niektórymi wybranymi burmistrzami, z których dwóch zostało usuniętych z urzędu. Niektórzy twierdzą, że jest to spowodowane przez ogromną masową populację Aguablanki, często zmuszoną do głosowania w oparciu o niewielkie, krótkoterminowe prezenty od populistycznych kandydatów w pełni świadomych potrzeb tego okręgu, ale to nie jest nic więcej niż powszechne błędne wyobrażenia. Odnotowano przypadki, w których kandydaci przekazywali cegły, cement i inne rzeczy przywódcom okręgu w zamian za przeniesienie głosów na ich kampanie.

Rada Miejska składa się z 21 członków, wybranych na czteroletnią kadencję na podstawie obchodów obowiązujących w całym mieście. Nie ma związku między liczbą doradców miejskich a liczbą "wspólnot" miasta, co jest jedynie podziałem administracyjnym stworzonym w celu ułatwienia zarządzania miastem.

Cali posiada kilka agencji zdecentralizowanych; najważniejsze z nich:

• EMCALI: Usługi w zakresie energii, telekomunikacji, systemów wodnych i kanalizacyjnych.
• Emsirva: Przedsiębiorstwo gospodarki odpadami publicznymi dla miasta Cali.
• Metrocali
• Kalisalud
• Corfecali
• EMRU

Duża część populacji opiera się na publicznym systemie edukacji, który jest niedofinansowany i w niektórych przypadkach niewłaściwie zarządzany. Szkoły są zarządzane przez gminy lub departamenty, a te pierwsze najczęściej. Główny Sekretarz Edukacji zarządza dużą częścią budżetu miasta, co skłoniło niektórych polityków do próby kontrolowania go jako swojej organizacji osobistej.

Miasto jest wyposażone w najbardziej zaawansowane i wysokiej jakości szkoły średnie i uniwersytety w regionie. Większość uniwersytetów znajduje się w południowej części miasta. Do najbardziej prestiżowych należą Uniwersytet w Valle (Public), Pontificia Universidad Javeriana (Private) i Universidad Icesi (Private).

Uniwersytety

Uniwersytet Autónoma of Occidente (UAO).

Uniwersytet Icesi i farallonowie z Cali.

Uniwersytet w Valle.

Pontificia University Javeriana.

• Uniwersytet w Valle. (Publiczne) Jest to największa uczelnia wyższa wśród studentów w południowo-zachodniej części kraju, a trzecia co do wielkości w Kolumbii, licząca ponad 30 320 studentów. Wydziały Medycyny, Inżynierii, Nauk i Nauk Społecznych zajmują najlepsze miejsce w regionie. Pierwsze trzy rangi na szczycie na szczeblu krajowym. W przeciwieństwie do wszystkich innych kolumbijskich uniwersytetów, Univalle nie ma szkoły prawniczej.
• Universidad Autónoma de Occidente. (Prywatny) Założona w 1975 r. ta prywatna instytucja ma ponad 7 400 studentów.
• Papieski Uniwersytet Ksawieryjski. (Prywatny) Założony w 1970 r., Papieski Uniwersytet Ksawieryjski, Kalib, pełni funkcję kampusu sekcyjnego Papieskiego Uniwersytetu Ksawieryjskiego w Bogocie. PUJ (według swojego hiszpańskiego akronimu) jest prywatną instytucją szkolnictwa wyższego, która obecnie liczy ponad 5.700 studentów, którzy wzięli udział w siedemnastu studiach licencjackich i dwudziestu programach studiów licencjackich oferowanych przez wydziały nauk inżynieryjnych, ekonomicznych i administracyjnych, humanistycznych i społecznych oraz nauk medycznych. Biblioteka uniwersytecka jest jedną z największych w mieście, ponieważ ponad 36 000 drukowanych książek obejmuje szeroki wachlarz tematów akademickich. Począwszy od 2010 r. uniwersytet rozpocznie szkołę medyczną, w której łączna liczba dyplomów podyplomowych osiągnie siedemnaście. Papieski Uniwersytet Ksaweryjski jest jednym z uniwersytetów w Cali.
• Uniwersytet Icesi. (Prywatny) Uniwersytecki ICESI został założony w 1979 r. przez regionalnych przedsiębiorców w celu rozwiązania problemu braku wysoko wykwalifikowanych specjalistów w dziedzinach związanych z ich działalnością. Oferuje studia licencjackie, specjalizacje i magisterskie. Ma ponad 2 950 studentów i bibliotekę z ponad 30 000 książkami. W 2. półroczu 2009 r. uniwersytet rozpoczął wysoce oczekiwaną szkołę medyczną, w której centrum zdrowia Valle del Lily będzie wykorzystywane jako placówka szkoleniowa i edukacyjna.
• Uniwersytet San Buenaventura. (Prywatna) Założona w 1970 roku przez Zakon Franciszkański, to prywatna instytucja szkolnictwa wyższego, która służy jako sekcja dla Uniwersytetu w St. Buenaventura w Bogocie.
• Wolny Uniwersytet Kolumbii.
• Uniwersytet Santiago de Cali. (Prywatny) Uniwersytet Santiago de Cali znany również jako La santiago lub USC jest prywatną korporacją i instytucją szkolnictwa wyższego założoną w 1959 r.
• Krajowa Służba Nauczania (SENA).
• Instytut Uniwersytetu Antonio Jose Camacho. (Publiczne)
• Corporación Universitaria Centro Superior - UNICUCES. (Prywatny)
• Escuela Nacional Del Deporte. (Mieszane) Założona w 1984 roku, Escuela Nacional Del Deporte (Sports National School) jest, wraz z Politecnico Jaime Isaza Cadavid (Medellín), najważniejszą instytucją w Kolumbii zajmującą się aktywnością fizyczną, terapią fizyczną i naukami sportowymi.
• Uniwersytet San Martin.
• La Manzana del Saber. La Manzana del Saber, położona na południe od miasta, jest obecnie najważniejszym projektem edukacyjnym w Cali. Istnieje już Muzeum Nauki Naturalnej, Muzeum Interaktywne "Abracadabra", biblioteka publiczna Jorge Garcés Borrero oraz Centrum Badań i Innowacji Pedagogicznych. Etap budowy projektu trwał wiele lat, rozbiórka całego bloku miasta zostanie podjęta w celu budowy kompleksu.

Ośrodki kultury

Centrum Kultury

Cali w nocy

• Casa de la cultura Proartes. Od 1871 roku ten dom ma ogromny wpływ na kulturę w Cali. Budynek został odrestaurowany w 1991 roku i zawiera salony wystawowe, scenariusze i kino.
• Centro Culture de Cali. Jego projekt leżał pod kierownictwem słynnego kolumbijskiego architekta Rogelio Salmony, który zbudował w Bogocie i kilka innych budynków Torres del Parque. Od 1997 r. jest uważany za centrum kultury w mieście i siedzibie gminnych sekretarzy turystyki i kultury.
• Lugar Dudas. Centrum kultury poświęcone sztuce współczesnej powstało pod kierunkiem Oscara Muñoza. Jest to miejsce oferujące salony wystawowe, cotygodniowe pokazy filmowe, bibliotekę skupioną na sztuce współczesnej i rezydencje artystom lokalnym i międzynarodowym, między innymi.

Muzea

• Muzeum sztuki La Tertulia
• Złote Muzeum w Calima
• Museo Arqueológico
• Museo Religioso y Colonial de San Francisco
• Museo del Oro Calima z banku Rebublica
• Museo Arqueologico de la Universidad del Valle
• Museo de Ciencias Naturales
• Museo Nacional del Transporte
• Museo de Arte

La Feria de Cali (Targi Cali)

Feria de Cali.

"La Feria de Cali" jest głównym wydarzeniem kulturalnym w mieście. Jest to uczciwość, którą obchodzono od 1957 roku. Targi obchodzone są w dniach 25-30 grudnia. Targi są znane również jako "La Feria de la Caña" (targi trzciny cukrowej) i "La Feria de la salsa" (targi Salsa). Ludzie lubią wiele atrakcji, takich jak tascas, koncerty salsowe, walki byków, parady, zajęcia sportowe, konkursy i wystawy kulturalne.

Muzyka w Salsie

Cali jest również znany jako stolica Salsa "Capital de la Salsa", biorąc pod uwagę miłość miasta do tego gatunku muzyki. Na początku lipca organizowany jest Letni Festiwal Salsy, trwający tydzień. Zazwyczaj obejmują one koncerty niektórych wielkich koncertów salsowych, a także pokazy tańca i konkursy "melomano", w których koneserzy salsa próbują się wzajemnie prześcignąć, wkopując się głęboko w archiwa muzyki salsa i powiązane dźwięki, aby znaleźć i ujawnić długie zagubione piosenki. W każdą noc tygodnia małe kluby salsa oferują różne bity afro i karaibskie. Ponadto w ostatni piątek każdego miesiąca miasto organizuje imprezę zwaną "Delirio", znaną już na arenie międzynarodowej z najbardziej spektakularnymi pokazami salsowymi w stylu "Las Vegas". Dla turystów odwiedzenie miasta stało się bardzo ważną atrakcją.

Na poziomie zawodowym Cali gospodarzem jest tylko drużyna piłkarska. Na poziomie amatorskim są koszykówka, piłka nożna, siatkówka i inne sporty. Na poziomie krajowym sportowcy Cali konkurują z Bogotą i Medellínem w większości turniejów sportowych i mistrzostw.

Cali organizuje dwa główne zawody sportowe, półletni maraton ½ Maraton de Cali oraz wyścig Carrera del Río Cali w grudniu 10 roku.

Kolumbijska stolica sportowa

Stadion Pascual Guerrero widziany z Krysto Rey

Estadio Olímpico Pascual Guerrero Cali w czasie Mistrzostw Świata U-20 w Piłce Nożnej 2011

Ceremonia otwarcia Igrzysk Panamerykańskich 1971

Santiago de Cali jest uznawany za stolicę sportową Kolumbii. Jest to pierwsze kolumbijskie miasto, które organizuje igrzyska panamerykańskie (zob. Igrzyska Panamerykańskie z 1971 r.), a także wygrało krajowe igrzyska olimpijskie bardziej niż jakikolwiek inny region Kolumbii. Miasto liczy się również z jedną z najbardziej rozwiniętych infrastruktur sportowych w kraju. W mieście miało miejsce wiele imprez sportowych.

Cali ma jeden stadion piłkarski: Estadio Olímpico Pascual Guerrero, który jest obecnie domem w América de Cali, Atlético F.C. i Boca Juniors de Cali i był domem Deportivo Cali do 2015 r., kiedy to przeprowadził się do Estadio Deportivo Cali, znajdującego się w pobliżu Palmira. Deportivo Cali jest jedynym kolumbijskim klubem piłkarskim posiadającym stadion, ponieważ wszystkie inne stadiony piłkarskie w Kolumbii są własnością rządu. Inne ważne miejsca działalności sportowej w mieście to "Coliseo El Pueblo", kryte centrum areny, wykorzystywane do wszystkich rodzajów imprez, które były gospodarzem Mistrzostw Świata w Futsalu w piłce nożnej w 2016 r., oraz Coliseo Evangelista Mora, głównie do koszykówki. Cali będzie gospodarzem inauguracyjnych Igrzysk Panamerykańskich Juniorów w 2021 r.

Infrastruktura

Infrastruktura Cali pozwoliła jej organizować kilka ważnych międzynarodowych zawodów sportowych, takich jak Igrzyska Panamerykańskie 1971, liczne igrzyska Pacyfiku, ostatnia faza mistrzostw świata w koszykówce 1982, Mistrzostwa Świata w Hokeju na Rollerze 1999, koszykówka kobiet i pływanie, Mistrzostwa Panamerykańskie w Kolarstwie Szybkim i ostatnio Mistrzostwa Świata w Łyżwiarstwie Szybkim. Cali było miastem goszczącym World Games 2013.

• Stadion Pascual Guerrero Olímpic
• Pueblo Arena
• Polideportivo de El Vallado
• Unidad Panamericana
• Velódromo Alcides Nieto Patiño
• Ewangelista Mora
• Patinódromo Los Diputados

Piłka nożna

Santiago de Cali jest domem kolumbijskich klubów piłkarskich Deportivo Cali i América de Cali. Wielu znanych piłkarzy urodziło się w Cali lub grało w jednym z jej klubów. Willington Ortiz, Carlos Valderrama, Ántony de Ávila, Álex Escobar, Julio César Falcioni, Jorge Orosmán da Silva, Jorge Bermúdez, Giovanni Hernández, Hugo Rodalega, Mario Yepes, Faryd Mondragón, Adolfo Valencia i Óscar Córa doba jest ich próbką.

Według CONMEBOL, América zajmuje 2. i 3. miejsce w rankingu narodowym Deportivo Cali, który zajmuje 3. miejsce w rankingu CONMEBOL. América została sklasyfikowana jako 2. najlepszy klub świata w 1996 r. przez IFFHS (Międzynarodową Federację Historii i Statystyki Piłki Nożnej) oraz 35. w rankingu IFFHS w klubie Wszech Czasów. Cali jest kolumbijskim miastem, które organizowało pierwsze mecze w Kolumbii, gdzie na stadionie odbywało się 40 meczy. América zdobyła 14 tytułów i 7 razy startowała. Deportivo Cali wygrał 9 tytułów i 14 razy skończył jako biegacz. Grali trzy razy w finały. Na początku lat 1950-tych, obecny drugi zespół Boca Juniors stracił dwa finały.

Koszykówka i walki byków

Chociaż nie ma obecnie drużyny koszykówki, która nazywa Santiago de Cali domem, koszykówka jest drugim co do wielkości sportem w mieście. Koszykówka jest preferowanym sportem w centrum miasta "La Carrera del Cholado". Piłka nożna nadal przewyższa popularność koszykówki w sporcie. Walki byków odbywają się podczas targów Cali, które odbędą się w grudniu. Przewiduje ją wielu obywateli w Cali, jak również wiele osób we wszystkich Kolumbii. Pierścień walk byków nazywa się Plaza de Toros de Cañaveralejo, o pojemności 16,000 i znajduje się w południowo-zachodniej części miasta.

Inne sporty

Rugby, tenis, pływanie, łucznictwo i ostateczność grają również w Cali. W lipcu 2015 r. w Cali odbywały się mistrzostwa świata młodzieży w lekkoatletyce IAAF. Cali gościł również mistrzostwa świata w rugby pod wodą w 2015 roku.

• (w języku hiszpańskim) Stolica Salsa (Salsa Stolica Świata)
• (w języku hiszpańskim) La Sucursal del Cielo (Oddział Nieba)
• (w języku hiszpańskim) La Sultana del Valle (Cesarzowa Doliny)
• (w języku angielskim) Cali Beach
• (w języku angielskim) Caliwood

Miasta bliźniacze - miasta siostry

• 

  Tres Cruces

• 

  Wnętrze kościoła San Fernando

• 

  (Biblioteka) Biblioteka departamentalna Jorge Garcés Borrero

• Western Cali, patrząc na Cristo Rey Hill

• Cali

• 

  Zdjęcie Skyline zrobione przez Cristo Rey Hill

• Andrés Andrade (ur. 1989), piłkarz
• Andrés Caicedo (1951-1977), pisarz
• Lupe Fuentes (ur. 1987 r.), producent muzyczny
• José Gilberto Montoya, badacz medyczny
• César Mora (ur. 1961), muzyk
• Gilberto Rodriguez Orejuela (ur. 1938), jeden z byłych przywódców kartelu Cali
• Viviana Serna (ur. 1990), aktorka
• Julio César Tobar (ur. 1978), piłkarz
• Carlos Valdes (ur. 1989 r.), aktor